Puzzelen en laten puzzelen

Wie vindt het leuk om precies verteld te krijgen wat je moet doen en op het moment dat je het, zij het met enige frustratie, toch uit wilt voeren, de taak voor je neus afgepakt en uitgevoerd te zien worden door diezelfde persoon?

Mijn dochter in elk geval niet en het desbetreffende puzzelstukje werd dan ook resoluut verwijderd en weggegooid. En terwijl het een weg door de kamer vond viel bij mij het puzzelstukje.

Yva was geen puzzel aan het leggen, ze was aan het puzzelen en ik ontnam haar de mogelijkheid te puzzelen door een puzzel te leggen. In plaats haar te leren puzzelen kreeg ik een wijze levensles.

Het doel van het puzzelen is het puzzelen, dat laten Cai en Yva mij keer op keer zien door hun puzzels, lego bouwsels en andere creaties met hetzelfde plezier waarmee ze het gemaakt hebben weer af te breken en opnieuw te beginnen.

De metafoor van het puzzelen gaat verder. We zijn allemaal puzzelaars, iedereen haar eigen unieke puzzel. Een puzzel die zich in alle dimensies uitbreidt en waarvan we slechts denken te weten wanneer het begint en eindigt, want ik ben nog niemand tegengekomen die het begin of eind heeft meegemaakt en me heeft kunnen uitleggen of en wat er voor de geboorte en na de dood allemaal is.

Ik leg dus mijn eigen puzzel, sterker ik kan alleen mijn eigen puzzel leggen. Niemand kan het voor me doen, want die persoon heeft een eigen puzzel. En dat betekent dus gelukkig ook dat ik niet verantwoordelijk ben voor de puzzel van anderen. Op elk moment in mijn leven bepaal ik welk puzzelstukje ik op wil pakken en wat ik er mee wil doen. Leg ik het op zijn plek om te kijken of het past, leg ik het terug of doe ik even niets? Omdat het mijn verantwoordelijkheid is, heb ik de vrijheid en de mogelijkheid zelf te bepalen, zelfs in ogenschijnlijk afhankelijke situaties.

Omdat elke puzzel uniek is heeft het geen zin om exact te doen wat andere puzzelaars doen, bijvoorbeeld door exact de stappen te volgen die ik in een boek lees, gedrag te kopiëren of precies te doen wat anderen mensen zeggen. Als ik mijn puzzelstukjes ga leggen op de manier zoals anderen dat doen zal er best een puzzelstukje passen, maar een hele puzzel leg ik er niet mee. Wat ik wel kan doen, is goed kijken hoe andere puzzelaars puzzelen en die principes op mijn eigen puzzel toepassen en zo zelf een betere puzzelaar worden.

Andersom heeft het dus ook geen zin om anderen exact te vertellen hoe zij hun puzzel moeten leggen, of zelfs, zoals in het geval van Yva, stukjes voor anderen gaan leggen. Als ik al geen idee heb waar ik me in mijn eigen puzzel bevind, hoe kan ik dat dan van anderen weten? Lekker laten puzzelen dus, want wie weet of ik iets aan het uitleggen ben of juist iets uitgelegd krijg?

De puzzel metafoor word voor mij nog levendiger als ik eerst een tweedimensionale puzzel voorstel, deze daarna drie dimensionaal uitbreid, vervolgens zo groot maak dat alle grenzen uit het zicht verdwijnen en dan langzaam laat bewegen. Eindeloos groot, constant in bewegingen zonder einddoel en, voor zover ik kan zien, nooit af. Het enige doel van de puzzel is het puzzelen zelf.